KÖTÜ ŞİİR KİTABI NASIL TESPİT EDİLİR?

Behçet Koray

Sorumluluk Reddi: Bu yazıda geçen şiir kitabı isimlerinin hepsi örnek vermek adına uydurulmuştur. Gerçekten bir şiir kitabının adıyla aynı olması veya benzemesi dolayısıyla sorumluluk kabul etmediğim gibi böyle bir durumun mevcudiyeti durumunda kişilerin benim cüretimi değil, kendilerini ve kitaplarını sorgulamalarını tavsiye ederim.

İnsanlar hiç düşünmüyorlar kitap yayınlarlarken. Yani, bu kitabı eline alan kişinin vaktini boşa harcar mıyım, bunu kesilen ağaca, dökülen mürekkebe yazık mıdır, bunun yerine hayatımda doğru düzgün ve bana uygun bir ülkü mü bulsam diye. Bunun sonucunda da piyasada, malumunuzdur ki, çok kötü kitaplar yer alıyor. Kimisi kendi kitabını satın alarak çok satıldığı algısını yaratmaya çalışıyor, kimisi edebiyat eleştirmecilerine- sanki çok okunuyorlarmış gibi- para karşılığı güzel yorum yazdırıyor. Sanat dünyasındaki fırıldakları bir tarafa bırakıp mevzumuza dönelim. Yıllarca şiir kitabı inceleye inceleye iyi ve kötü şiir kitabı nasıl tespit edileceği yeteneğini edindim. Sizlerle aklıma gelen bazı tespitlerimi paylaşacağım, böylece o ağaç ve mürekkep boşuna harcanmış olsa da vaktiniz boşa gitmez en azından.

1- Eski Kelime Kullanımı Çabası

Eski kelimeler kullanmaya çalışanlar ilgi meraklısıdır. İstanbul yerine ‘’Istanbul’’ diyen zatlar gibi... şey ee... kişiler gibi. Eski kelime kullanmak kötü bir şey değildir. Yeri geldiğinde ben de kullanıyorum. Ama, yeri geldiğinde. Hatta bu bahsettiğim ilgi arsızlığını bir çeşit çiftleşme çağrısı olarak bile görebiliriz: ‘’Bak ben bunları biliyorum, bilgiliyim, zekiyim’’ gibi. Yani sanat sanat için midir, toplum için midir sorusuna libidom içindir diye cevap verirler, en azından içlerinden, veya daha aşağı bir yerlerden.

2- İsmi Dört Kelimeden Fazla Olanlar

Hatta dört bile fazla. Televizyon da sizin de illaki görmüş olduğunuz reklamlar gibi: ‘’MUHTEŞEM DOĞADAN NASİBİNİ EN GÜZEL ŞEKİLDE ALMIŞ OLUP MAVİSİYLE DE DİKKAT ÇEKEN VE ÇOK İYİ KOMŞULARINIZIN OLACAĞI VE HER ŞEY MÜKEMMEL VE SEMİALLLAAAHÜMİDEN HAMİDEEE’’. Ne anlatıyorsun abi ya? Ürettiğin bir şeyi kısaca anlatamıyorsan o büyük ihtimalle boktan bir şeydir. Şaşmaz bu, bilenler bilir.

3- Önermesi / Ana fikri İsminde Olanlar

Hani ülkemizin çevirmenleri yabancı filmlerin isimlerini çevirirlerken film hakkında ipucu verirler ya. ‘’The Eternal Sunshine of the Spotless Mind’’ın ‘’Sil Baştan’’ diye çevrilmesi, ‘’Charlie and the Chocolate Factory’’nin ‘’Charlie’nin Çikolata Fabrikası’’ diye çevrilmesi gibi. İşte bu gibi çevirileri yapan kişiler ile şiir kitaplarına ‘’Aşk Ölmez’’, ‘’Yananlar Bilir’’ gibi önermeyi / ana fikri daha isimde verenler aynı yerden eğitim almışlar herhalde (!). 

4- Kitabı Öven İsimler

MUHTEŞEM ÜZÜNTÜLER, ACAYİP ŞİİRLER, İNANILMAZ SAADETLER... Bu örneklerin yanı sıra şu sözle de bir açıklama yapmış olayım:

Pazarcı bağırır, kuyumcu bağırmaz.. Eskici bağırır, antikacı bağırmaz. Çünkü sadece malı 'ucuz' olanlar kendi reklamını yapar. - N. F. Kısakürek

5- Mavi!

Hatırlıyorum, ben ortaokuldayken birtakım kızlar feysbük profillerine ‘’mavi kız’’, ‘’gözyaşları mavi kuş’’ gibi şeyler yazarlardı. Nasıl oldu bilmiyorum, aynı mavi renk hastalığı şiir kitaplarında da cereyan etti. Gerçek isim veremeyeceğim için sallıyorum: ‘’Mavi Şiirler’’, ‘’Şiirleri Mavi Adam’’, ‘’Mavi Hayat’’ gibi isimler tercih ediyorlar. Bu mavi kelimesinin neresi cazip geliyor, neresinin kitabın ilk izlenimini artıracağını düşünüyorlar, anlayamıyorum. Bir tanesinin de iyi kitap çıktığını görmedim.

6- Kapağa Kocaman Kendi Resmini Koyanlar

Yahu böyle ilgi arsızlığı olur mu? Amacın kendini tanıtmak, ilgi çekmek olduğu bu kadar belli edilir mi yahu? Ayıp.

7- Adında ‘’Şiir’’ Kelimesi Geçenler

Farkındayım, tuhaf geliyor. ‘’Bir şiir kitabının adında niye şiir geçmesin ki?’’ diyorsunuz. Peki bir romanın adında roman kelimesinin geçtiğini gördünüz mü? Kürk Mantolu Madonna’nın adı ‘’Almanya’da Aşık Olan Adam Romanı’’ mı olmalıydı? Ayrıca doğru adap, kitabın türünü kapağın alt tarafında, hiç müsait değilse başka bir tarafında ‘’şiirler’’, ‘’denemeler’’ şeklinde belirtmektir.

Aslında bu listeyi daha uzatabilirim. Geçmiş zamanlı ismi olanlar, kitap sahibinin kendini artık şöyle değilim gibi anlattığı isimler, şöyle aşk böyle aşk diye ismi olanlar diye uzar gider. Uzatıp gitmek yerine güzel ve bol şiirli günler dileyip gideyim ben. Esenlikle.